هارپ

چنگ گونه‌ای ساز زهی باستانی است. در کنار ساز رود(عود) از مشهورترین سازهای ایران باستان به شمار می‌آمده است. در ادبیات پارسی بسیار از این ساز یاد شده است و سیارهٔ زهره را چنگ‌زن دانسته‌اند. نقش‌برجسته‌های طاق بستان نوازندگان چنگ را نشان می‌دهد که در قایق برای شاه ساسانی که به شکارگاه آمده چنگ می‌نوازند. به مرور زمان همچون بسیاری از سازهای دیگر مهجور و فراموش شده است.
انواع ساز چنگ در قرنهای مختلف در ایران یافت شده است از جمله چنگ منحنی مربوط به قرن هفتم هجری قمری از صفی الدین عبدالمومن ارموی (ارومیه ای ) تصویر چنگ در تمام آثار باستانی ایران از دوران هخامنشیان گرفته تا سلوکیان دیده می شود. ساز چنگ در ایران دارای چهار رشته سیم بوده است که در دوره ساسانیان به 11 رشته می رسد و در دوران اسلامی تا 35 رشته هم می رسد. پیدایش چنگ از پیدایش کمان نشات گرفته است، در اثر تیراندازی زه مرتعش و صدای کمی به گوش می رسید. چنگهای اولیه شبیه کمانی از نی و چوب بوده که زهی میان آن کشیده شده است.
انواع ساز چنگ یا “هارپ” به چهار دسته کلی چنگ ارکستری، چنگ سنتی، چنگ باستانی و چنگ تزیینی تقسیم می شود که خود از لحاظ شکل ظاهری به 17 نوع الگو و فرم چنگ تقسیم می شود از جمله “چنگ زاویه دار، چنگ منحنی، چنگ ون، چنگ لیر(چنگی در یونان که به شکل U است)”.
ساز چنگ به عنوان قدیمی ترین ساز سیمی جهان مربوط به شش هزار سال پیش در خوزستان ایران یافت شده است، اما اکنون در میان اسامی چنگ نوازان مشهور جهان که در ویکی پدیا آمده نامی از چنگ نوازان ایرانی نیست. در ایران، تعداد چنگ نوازان بسیار معدود است و شاید فقط یک چنگ نواز باشد که به اجرای برنامه و کنسرت می پردازد. “عبدالعلی باقری نژاد”، استاد کار ساخت آلات موسیقی و احیاگر چنگ ایرانی به گفته خودش تنها چنگ نواز ایرانی است که به صورت گروهی برنامه اجرا می کند.
چنگ، سازی رشته ای است که با انگشت نواخته می شود که تکنیک نوازندگی در جهان هشت انگشتی است اما تکنیک نوازندگی در ایران طبق اطلاعات استخراج شده از مستندات باستانی، ده انگشتی است.

ساز چنگ غالبا از چوبهای گردو و افرا ساخته می شود. چنگهای بزرگ را در ایران اشتباها “هارپ” می گویند در حالیکه در جهان به هر نمونه از چنگ، “هارپ” می گویند.